Yaşamda değişim vazgeçilmez esastır. Her şey değişirken ebeveyn tutumları da modelleri de değişiyor elbette ama değişmeyen esas ebeveynlerin her zaman çocuklarının yaşamlarını mutlu ve sorunsuz şekilde geçirmelerini istemesidir. Ebeveynliğin sadece bu amaca yönelik çalışmaktan ibaret sanan ebeveynler vardır.
Ebeveynlerin bu amaca yönelik davranış ve tutumlar sergilemeleri çok doğaldır fakat maalesef bu amaç için çok büyük yanlışlar sergileyen yepyeni bir ebeveynlik modeliyle karşı karşıyayız.
Her şey önce “O daha küçük yapamaz ki” diyerek başlar. “Ama ben ona kıyamam. Bu sefer de ben yatağını, odasını toplayayım, çantasını hazırlayayım bir şey olmaz.” diyen “Helikopter Ebeveynlik” olarak kendini gösteren “Zaten biz ne için çalışıyoruz ki zamanında biz göremedik/ rahat edemedik, o/onlar rahat etsin. Aman ha o hiç bir zaman yorulmasın, üzülmesin.” aşamasına gelip ipin ucunun çoktan kaçtığını fark edemeyen, sadece zevk aldığı şeylere odaklanabilen ve onları yapan çocuklara sahip, çocuğun her türlü zorluğunu, ödevinin zorluğunu bile kendi zorluğuymuş gibi görüp buna aşırı dertlenen, artık çocuklarının yapması gereken tüm işleri yapan, kendince ne kadar çok iyilik yaptığını sanan, fedakar yeni bir yepyeni bir ebeveyn modeli olan “Kar Küreyici Ebeveynlik”
Kar Küreyici Ebeveynlik Nedir?
Avustralyalı Psikolog Dr. Michael Carr-Gregg tarafından ortaya çıkartılan bu kavram ile artık ebeveynlik başka bir seviyeye ulaşıyor. Bu ebeveynler, çocuklarının yaşları büyümeye başlıyor olmasına rağmen onları sürekli olarak çocuklaştırıyorlar. Bunun sonucunda da çocukların kendi kendilerine rahatlıkla yapabilecekleri basit işler dahi anne babaları tarafından yapılıyor.
Dışarıdan bakıldığı zaman kar küreyici ebeveynlik mükemmel anne babalık olarak görülebilir. Bunun nedeni ise anne babaların yaşamları boyunca her zaman çocuklarının iyi olmasını ve zorluklarla karşı karşıya kalmamalarını istemeleridir. Ancak bu aşamada kontrolü kaybetmeleri, kendi çocuklarına karşı aşırı düzeyde engelleyici, korumacı bir tavır içerisinde olduklarının farkında olmazlar. Bu tarz bir aileyle büyümüş olan çocuk ise dış dünyaya açılmaları sonrasında en basit engel karşısında bile başarısız olup hiçbir engel ile baş edemeyecek hale gelebilirler.
Dr. Carr-Gregg’in bu tarzdaki ebeveynler hakkındaki düşünceleri onların çocukları ile yeterli düzeyde zaman geçirmediklerinden dolayı suçluluk duygusuna sahip olmalarıdır. Gerçekte ise aslında çocuklarına fayda yerine ciddi anlamda zarar verirler. Kar küreyici ebeveynlerin çocuklarda neden oldukları tek sorun onların başarısız ya da şımarık olmaları değil. Bununla beraber çocuklar kendi sorunları ile olması gerektiği şekilde başa çıkamadığı için çoğu zaman zihinsel sorunlar ile de karşı karşıya kalabiliyorlar.
Kar Küreyici Ebeveynlerin Genel Özellikleri
Çocuklarının gereksinimleri konusunda her an tetikte olan kar küreyici ebeveynler, aç kalma ya da uykusuz olmaları gibi durumlara karşı ciddi düzeyde kaygılı olurlar. Gün içerisinde devamlı olarak çocuklarının neye gereksinim duyduklarını takip ederler.
Özellikle de okul öncesi dönemde olan çocuklarını yalnız başlarına bırakma konusunda ciddi anlamda kaygılı olurlar. Çocuklarını yalnızca öğretmenlere değil kendi aile bireylerinin gözetimine bırakmaları bile bu ebeveynler için ciddi düzeyde kaygı verici olur. Üstelik bu durum yalnızca anne babalar için geçerli olmaz. Aynı zamanda çocukları da anne babaları yanlarında olmadığı zamanlarda kendilerini tedirgin hisseder. Bununla beraber yalnız kalmaya karşı aşırı duyarlı olurlar ve en ufak bir duruma karşı öfkeli davranışlar sergileyebilirler.
Aynı helikopter anne babalarda olduğu gibi kar küreyici anne babalar da tamamen çocuklarının sorumluluklarını üstlenmeye meyilli bir yapıdadır. Eğer ki çocuk ödev, oyun ya da ona verilen görevi yapmak istemezlerse veya yaparken başarısız olurlarsa devreye kar küreyici ebeveynleri girer. Ödevleri onlar yaparken oyun ya da yapılacak çalışmalara çocuklarının yerine katılırken aynı zamanda birlikte gerekli işleri yapmak için onları ikna etmeye çalışırlar.
Çocukların onlara ihtiyaç duyma olasılıklarını her zaman ön plana çıkartırken başka hiçbir iş ile meşgul olmamaya çalışarak tüm dikkatlerini çocuklarına verirler. Çocuklar kaç yaşlarında olursa olsun onların sosyal ilişkilerine direkt olarak müdahale etme hakkını kendilerinde görürler. Aynı zamanda çocuklarının gerek sosyal gerekse kişisel ve akademik kariyerleri ile alakalı en iyi seçimi kendilerinin yapacaklarını düşünürler.
Hangi Ebeveynler Neden “Kar Küreyici” Ebeveyn Olurlar?
- Ebeveynlerin yetiştirilme tarzları ve çocukluk deneyimleri kendi ebeveynlik tarzlarını etkileyebilir.
- Kimi toplumlarda ve kültürlerde anne ve babaların kar küreyici olması gerekir. Bu tutum, çocuğun çevresi ile uyumunun ve başarısının arttırılması amacı ile yapılmaktadır.
- Kimi ebeveynler, sürekli olarak çocuklarının yaşamlarını kontrol etme ihtiyacına sahip olurlar. Farklı amaçlar ile ortaya çıkan bu ihtiyaç aşırıya kaçtığı zaman kar küreyici bir tutum kendini gösterir.
- Aşırı derecede baskı ve stres ile karşı karşıya olan ebeveynler bu durum ile başa çıkma şekilleri çoğu zaman çocuklarına karşı olan tutumlarını ciddi şekilde etkiler.
- Etkili şekilde iletişim kuramayan ya da duygularını ifade etmede zorlananlar; çocuklarına karşı kar küreyici ya da eleştirel tarzda yaklaşırlar.
- Kişilerin kendi ebeveynlerinden deneyimledikleri faktörler de onların kar küreyici olmalarında önemli etkenler arasında bulunur.
Başarılı ve Özgüvenli Çocuk Yetiştirmek Kar Küremeyi Bırakmak Lazım
Gelecek zamanlarda kendine güvenen, başarılı, özgüven sahibi yetişkinler yetiştirmek isteyen anne babaların; çocuklarının yapabilecekleri tarzdaki işleri yapmaması gerekir. Tabi ki bu aşamada çocuğun her zaman arkasında olunduğu ve destek verildiği hissettirilmelidir. Böylece çocuk, kendi yapması gereken şeyleri yaparken başarısını ve başarısızlığını kabul ederken tüm süreçlerde ailesinin her daim yanında olduğunu bilecektir.